เมื่อถึงตรงนี้เชื่อว่าทุกท่านจะเข้าใจตัวทุกข์มากขึ้น และเข้าใจที่มาของความทุกข์ของตนเองไม่มากก็น้อย เข้าใจว่าทุกข์นี้มันเกิดจากอะไรและเข้าใจแล้วว่ามีแนวทางที่จะดับทุกข์ แนวทางการฝึกจิตของเราให้ละวางจากความทุกข์ทั้งหลายทั้งปวง

      การฝึกฝนขัดเกลาจิตใจทางตรงที่สุดคือ “ การเข้าดับที่ต้นเหตุ ” ดับที่ตัวกิเลส ต้นเหตุของทุกข์ต่างๆ ตามแนวทางสัมมาสมาธิ ทุกท่านต้องมาทำความเข้าใจว่าตัวกิเลสนี้คืออะไร กิเลสมีหลายตัวแต่ในที่นี้จะกล่าวถึง เฉพาะ “ กิเลสวัตถุ 10 ” ที่เป็นตัวขวางกั้นในการฝึกจิตใจให้ผ่องใส เพื่อที่ จะฝึกฝนการละวางจากความทุกข์

      กิเลสวัตถุ 10

      โลภะ ความอยากได้ อยากมี อยากเป็น

      โทสะ ความคิดประทุษร้าย โกรธ อารมณ์ขุ่นข้อง

      โมหะ ความหลง หลงรูป รส กลิ่น เสียง สัมผัส

      มานะ ความถือตัว ถือว่าดีกว่าคนอื่น ด้อยกว่าคนอื่น

      ทิฏฐิ ความเห็นผิด เห็นผิดเป็นถูก ดื้อดึงในความเห็นตนเอง

      วิจิกิจฉา ความลังเลสงสัย ในพระรัตนตรัย สงสัยในภพชาติ

      ถีนะ ความหดหู่ ท้แท้ หมดหวัง เศร้าซึม

      อุทธัจจะ ความฟุ้งซ่าน ไม่แน่ใจ กล้าๆกลัวๆ ไม่มั่นใจ

      อหิริกะ ความไม่ละอายบาป ไม่ละอายในการกระทำความผิด
ทางกาย วาจา ใจ

      อโนตตัปปะ ความไม่เกรงกลัวบาป ไม่เกรงกลัวผลต่อการกระทำ
ความผิดต่างๆ

      ความรู้สึกทั้งหมดนี้ ได้ร่วมกันสร้างความทุกข์ในจิตใจของทุกท่านตลอดเวลา ถามตัวเองครับว่ารู้เท่าทันหรือยัง… ได้เวลาที่จะเริ่มขจัดความทุกข์ในจิตใจกันหรือยัง… ถ้าพร้อมแล้ว ก็เริ่มฝึกกันเลยครับ