เมื่อตั้งใจอยากจะเริ่มฝึกขัดเกลาจิตใจแล้วผมอยากให้เรียนรู้หลักที่เรียกว่า “ มัชฌิมาปฏิปทาคือทางสายกลาง ” ในศาสนาพุทธหมายถึง การไม่ยึดถือสุดทางทั้ง 2 คือไม่ตึงเกินไป… ไม่หย่อยเกินไป… เรียกว่าเป็นการปฏิบัติที่ไม่ให้ตนเองลำบากเกินไป และไม่ปฏิบัติให้ตนเองสบายเกินไป

      ทางสายกลางนี้เรียกว่า เป็นสัจธรรมที่จะต้องยึดถือว่าด้วยความสมดุลในการปฏิบัติ มุ่งเน้นใช้ปัญญาในการแก้ไขปัญหา ไม่ยึดถือยึดมั่นอย่างงมงาย ใช้สติอยู่ตรงกลางระหว่างอารมณ์และเหตุผล คิดเปรียบเทียบ เพื่อให้พบปัญญา ของ “ ทางสายกลางแห่งความสมดุล และความพอดี ”

      ยกตัวอย่างเช่น ขณะที่เรามีทุกข์อยู่ พอเห็นแนวทางว่าการทำสัมมาสมาธินั้น จะช่วยดับกิเลสและสร้างปัญญาแก้ไขทุกข์ หากไม่เดินสายกลาง บางท่านสวดมนต์ครั้งหนึ่ง 2 ชั่วโมงถึง 3 ชั่วโมง สวดทุกบทที่มี สวดทุกเล่มที่มี ด้วยเจตนาที่ว่าอยากให้เทวดารับรู้ อยากให้ครูบาอาจารย์รับรู้ แบบนี้ก็เรียกว่า สร้างความลำบากให้ตนเองมากเกินไป และไม่ได้ใช้ปัญญาในการวิเคราะห์เหตุและผล

      บางท่านมุ่งมั่นนั่งสมาธิทั้งวันจนเส้นเลือดที่ขาแตก เกิดอาการเจ็บหลังเจ็บขาเพราะมุ่งมั่นอยากจะเข้าฌานให้ได้ มุ่งมั่นทุ่มเทด้วยเหตุอยากให้บรรลุธรรมโดยเร็ว แบบนี้ก็เห็นว่าเป็นการทำให้ตนเองลำบากเกินไป ขาดความเป็นกลางขาดสติ และปัญญาในการพินิจพิเคราะห์

      หลักการมัชฌิมาปฏิปทานี้เป็น “ หลักการด้วยเหตุด้วยผล ด้วยปัญญา ปฏิบัติให้ไม่ตึงเกินไป และไม่หย่อนเกินไป ” เอาตามความพอดีและเหมาะสม ไม่ใช่ทำสุดโต่งอย่างงมงายอย่างบ้าคลั่ง

      ด้วยความใจร้อ อยากบรรลุธรรมและสำเร็จ หากไม่พอดีนั้นก็จะกลายเป็นล้มเหลวเสียแทน เสียเวลาโดยเปล่าประโยชน์ แล้วอาจทำให้ท้อถอยสิ้นหวัง เลิกปฏิบัติเลิกฝึกฝนไปเลยก็ว่าได้

      เพราะการกระทำอย่างยิ่งยวดสุดโต่งแล้วไม่เกิดผลสำเร็จ ฉะนั้นผู้ปฏิบัติทุกท่านต้องยึดถือแนวทางสายกลางมัชฌิมาปฏิปทาที่พระตถาคตได้มอบให้ไว้ เป็นหลักปฏิบัติยึดถือแห่งความพอดี ใช้สติ สร้างสมดุลแห่ง อารมณ์และเหตุผล

      จากประสบการณ์ของผม “ การสวดมนต์ ควรสวดต่อเนื่องให้ได้ประมาณ 30 นาทีก็เพียงพอ ” นั่งสมาธิ “ สำหรับผู้ปฏิบัติใหม่ ให้ได้ 30 นาที ” ก็เพียงพอเช่นกัน

      หากผู้ปฏิบัติที่เคยฝึกฝนมาบ้างแล้ว เคยมีอารมณ์ปฐมฌานแล้ว ควรปฏิบัติสมาธิให้ได้อย่างน้อย 1 ชั่วโมงก็เพียงพอแล้ว

      หากท่านใดที่เคยมีอารมณ์ฌาน 1 2 3 แล้ว ก็ควรปฏิบิตสมาธิให้ได้ อย่างน้อย 2 ชั่วโมงก็เพียงพอ

      การปฏิบัติควรกระทำอย่างต่อเนื่องอย่างมีวินัยทุกวัน ก็มีความเพียงพอและสามารถบรรลุธรรมได้ครับ